مفهوم PTO
PTO در واقع مکانيزمي است که تعدادي شفت محرک را براي بکار انداختن تجهيزات کمکي در برخي از خودروهاي خاص فراهم سازد. اين شفتها مي توانند نيروي محرک خودرا ازموتور و توسط دنده هاي تايمينگ سرميل لنگ بگيرند. اما معمولاً دراکثر سيستمها اين نيرو را از قسمتي از جعبه دنده مي گيرند. کاربردهاي مرسوم PTO ها شامل موارد زير هستند : پمپهاي هيدروليکي، کمپرسورها، ژنراتورها، بالابرها، جرثقيل ها، چرخ لنگرهاي دوار، قرقره هاي شيلنگ آتش نشاني، دستگاههاي مخلوط کننده، تيغه هاي ماشين برف روب و ديگر مکانيزمهاي مکانيکي که به منبع جداگانه اي از قدرت محرکه نياز دارند.
قدرت محرک PTO مي تواند توسط يکي از دنده هاي روي lay shaft فراهم شود و يا اينکه شفت مربوطه مستقيماً به انتهاي lay shaft متصل شود و چرخش خود را يکسره از خود شفت بگيرد.PTO ها بسته به نوع استفاده مي توانند به صورت تک سرعته يا دو سرعته کار کنند. در واقع سيستمي مانند جعبه دنده هاي کمکي در اين مورد نيز مورد استفاده قرار مي گيرد که فراهم آورنده دو سرعت متفاوت مي باشد. جهت دستيابي به سرعت دلخواه شفت نسبت دنده ها در اين مورد نيز مي تواند به صورت دلخواه انتخاب شوند.
بحث تبدیل حرکت و تبدیل انرژی در دنیای مکانیک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و این اتفاقی است که در برخی قسمتهای مهم یک خودرو خواهد افتاد.
برای مثال در پیشرانه حرکت خطی به دورانی تبدیل میشود یا در دیفرانسیل جهت حرکت دورانی به طور کامل 90 درجه تغییر خواهد کرد. همچنین در یک پیشرانه انرژی پتانسیل موجود در سوخت بعد از آزادشدن به انرژی حرکتی تبدیل خواهد شد و از این دست تغییرات در یک خودرو زیاد داریم. اما گاهی مواقع میخواهیم از حرکت موجود در گیربکس برای راهاندازی قسمتهای دیگر نیز بهره ببریم که در اینجا از وسایل جانبی به اسم بغل گیربکسی یا پشت گیربکسی باید استفاده کنیم. این قطعه در خودروهای سنگین با کاربری جرثقیل،پمپ سیمان، میکسر، کمپرسی و... وجود دارد اما به این معنی نیست که در خودروهای سواری کاربردی نداشته باشد.
بغل گیربکسی یا پشت گیربکسی
بسته به اینکه قطعه مورد نظر در بغل یا پشت گیربکس واقع شود، نام آن فرق خواهد کرد اما در حالت کلی به این قطعه PTO گفته میشود که مخفف عبارت power take-off است. کار این قطعه را میتوان به طور ساده انتقال حرکت به خارج از گیربکس برای راهاندازی ادوات دیگر معنی کرد که در خودروهای سواری و سبک از این قطعه برای حرکت دادن وسایل دیگر مثل وینچ، جکهای هیدرولیکی، کمپرسیهای کوچک و... استفاده میشود که امروزه استفاده از آن در خودروهای آفرودی برای ساختن وینچهای هیدرولیکی اهمیت بیشتری پیدا کرده است
نوع عملکرد
بغل گیربکسی یا همان PTO وسیلهای است که حرکت را از گیربکس به خارج آن انتقال میدهد و در ادامه برای رسیدن به یک حرکت کامل باید از 2 قطعه دیگر به نامهای پمپ هیدرولیک و هیدروموتور نیز استفاده کرد تا در آخر بتوان یک حرکت دورانی یا خطی برای راهاندازی یک وسیله داشته باشیم. PTO در بغل یا پشت گیربکس وصل میشود و جعبه دندههایی که این قابلیت را داشته باشند دارای یک درب دربغل آنها برای اتصال این وسیله هستندکه با بازکردن آن درب و بستن این قطعه، کاردریافت نیروتکمیل میشود. اتصال حرکتی با گیربکس از طریق چرخدندهها انجام میشود. PTO دارای یک لیور برای درگیری یا آزاد کردن آن است و در قسمت نهایی آن یک شافت انتقال قدرت مثل گاردان برای قدرت دادن به پمپ هیدرولیک قرار دارد و حتی میتوان به طور مستقیم از حرکت دورانی ایجاد شده بدون استفاده از سیستم هیدرولیکی نیز بهره برد که وینچهای مکانیکی خودروهای شاسیبلند ژاپنی مثل تویوتا و نیسان از این دست هستند.
با درگیرشدن PTO، حرکت از چرخدندههای درون گیربکس گرفته شده و شافت خروجی این وسیله دارای حرکت دورانی میشود. حال باید با اتصال این محور انتقال قدرت به یک پمپ هیدرولیک، از نیروی سیال برای به راه انداختن این چرخه بهره ببریم. وقتی پمپ هیدرولیک به PTO وصل میشود، حرکت دورانی شافت انتقال قدرت باعث به چرخش درآوردن پمپ هیدرولیک میشود و در نتیجه سیال از درون مخزن آن گرفته شده و با شدت بیشتری به بیرون پمپ میشود. این حرکت سیال درون چرخه باید توسط یک هیدروموتور به حرکت دورانی یا خطی تبدیل شود.
هیدروموتور وسیلهای است که از حرکت سیال، حرکت دورانی یا خطی ایجاد میکند و از آنجایی که نیروی هیدرولیکی از قویترین نیروها به شمار میرود، از ضعیفترین جکهای مورد استفاده در خودروها تا قویترین جرثقیلها و ابزارها از نیروی هیدرولیک برای راهاندازی استفاده میکنند.
با ورود سیال پرفشاری که درون این سیکل وجود دارد به هیدروموتور، این وسیله شروع به حرکت دروانی یا خطی میکند که آخرین قسمت این چرخه خواهد بود. حرکت دورانی یا خطی میتواند در کاربردهایی چون جکهای هیدرولیکی یا وینچهای هیدرولیکی استفاده شود و حتی امروزه در برخی کامیونهای تمام چرخ محرک روز اروپایی، محور جلو نیز از این روش نیروی لازم برای حرکت خود را دریافت میکند و دیگر خبری از گاردان و دیفرانسیل و... نخواهد بود.